Malta

	Bogato ilustrowana strona turystyczno-historyczna Malta (ang.). UNESCO World Heritage Center - Valletta (ang.). Malta Map Center - dobra mapa miasta Valletta (ang.). Maltański portal turystyczny (ang.). Malta Maritime Authority (ang.). Informacje o Malcie i jej historii (pol.). Valletta - historia i informacje bieżące (ang.). Bardzo ciekawe informacje o portach Valletty i historii odwiedzin (ang.). Marsamxett Harbour - widok z bastionów Valletty.

Malta, która jest dogodnym miejscem do kontrolowania centralnego i wschodniego basenu Morza Śródziemnego, przechodziła na przestrzeni dziejów często z rąk do rąk. W średniowieczu była kolejno pod panowaniem Arabskim, Hiszpanii, Królestwa Sycylii i Neapolu i w końcu stała się osobistym kondominium cesarzy Niemiec. W 1530 roku cesarz niemiec [Karol V]? pozwolił się osiedlić na Malcie Joannitom, którzy utworzyli na Malcie swoje państwo zakonne, które fukcjonowało aż do 1789 roku, kiedy to zajęły je wojska Napoleona? zdążające do Egiptu. Obecna stolica Malty [La Valleta]?, jest miastem które powstało wokół głownej twierdzy i szpitala Joannitów. Po upadku Napoleona wyspę przejęła po cichu Wielka Brytania. Malta oficjalnie stała się własnością Wielkiej Brytanii w 1814 roku.

Malta uzyskała częściową suwerenność od korony Brytyjskiej w 1964 roku, a w 1974 roku stała się w pełni niepodległą republiką. Aktualnie Malta jest państwem kandydackim do wejścia do Unii Europejskiej.

MALTA. HISTORIA. Kolonizacja Malty rozpoczęta przez Fenicjan ok. 1000 p.n.e., od VIII w. p.n.e. obiekt rywalizacji kolonii gr. i fenickich, od ok. V w. p.n.e. posiadłość Kartaginy; ok. 218 p.n.e. podbita przez Rzym i włączona do prow. Sycylia; w 60 r. n.e. na wyspie przebywał Paweł z Tarsu, z którego działalnością wiąże się powstanie tu gminy chrześc.; 533 włączona do cesarstwa bizant., 870 podbita przez Arabów, 1091 — przez Normanów (odtąd dzieliła losy → Sycylii). W 1530 nadana przez ces. Karola V → joannitom (później zw. kawalerami maltańskimi), którzy brali udział w zwalczaniu piratów z Afryki Pn., 1565 odparli atak floty tur.; 1566 w. mistrz zakonu założył na Malcie stol. — Vallettę. W 1798 opanowana przez wojska franc. pod wodzą N. Bonapartego, co wywołało zbrojny opór ludności, która zwróciła się o pomoc do króla Sycylii i bryt. admirała Nelsona; 1800 zajęta przez wojska bryt.; traktatem paryskim 1814 przyznana W. Brytanii, stała się bryt. kolonią. Ze względu na strategiczne położenie została gł. bryt. bazą mor. na M. Śródziemnym na szlaku do Indii; w XIX w. ufortyfikowana, wybudowano porty (wojenny i handl.), doki i magazyny; w XX w. także gł. baza lotnictwa i floty śródziemnomorskiej. W 1921 nadano Malcie konstytucję, która ustanawiała ograniczony samorząd (sprawy lokalne kontrolował 2-izbowy parlament z wyborów powszechnych, polityka zagr., obrona i in. podlegały W. Brytanii), ale 1930 zawieszono ją. Podczas II wojny świat. zmasowane ataki niem. i wł. lotnictwa; 1947 nowa konstytucja przyznała Malcie szeroki samorząd; następne lata zdominowane przez spory Partii Nar. i Maltańskiej Partii Pracy o przyszłość polityczną Malty (m.in. czy pełna samodzielność, czy też integracja z W. Brytanią, miejsce Kościoła katol. w państwie) i rokowania w tej sprawie z rządem bryt.; 1959, wobec kryzysu polit., zawieszenie konstytucji. W 1964 proklamowanie niepodległości Malty i przystąpienie jej do bryt. Wspólnoty Narodów (głową państwa — królowa bryt., utrzymanie bryt. bazy mor.), oraz do ONZ. W pierwszych wyborach 1966 zwycięstwo Partii Nar., a 1971 — Maltańskiej Partii Pracy, której przywódca, D. Mintoff, został premierem. W 1974 Malta została proklamowana republiką; polityka niezaangażowania i neutralności prowadzona metodą zawierania 2-stronnych umów m.in. z: Włochami, Libią, Tunezją, ZSRR; 1979 ostatnie oddziały bryt. opuściły Maltę. W polityce wewn. ustawy ograniczające uprawnienia Kościoła, nacjonalizacja kluczowych przedsiębiorstw, kontrola państw. nad bankami, transportem, komunikacją; długotrwały kryzys polit. (od 1981) wywołany przez opozycyjną Partię Nar., 1984 zmiana na stanowisku premiera. W 1987, po wygranych nieznaczną większością wyborach, rząd Partii Nar., z premierem E. Fenech-Adami; Malta prowadzi konsekwentną politykę neutralności i współpracy z sąsiadami (np. ścisłe więzi gosp. z Libią), jest czł. stowarzyszonym z EWG i ubiega się o pełne członkostwo.

Malta to kultury Anglii, Włoch i arabskiej Afryki w pastylce. Pastylce, która jest tysiąc razy mniejsza od Polski. To państwo tworzy kilka skalistych wysp na morzu Śródziemnym. Mniej więcej po środku między Gibraltarem a Izraelem, między Sycylią a Tunezją. Zamieszkuje ją 370.000 mieszkańców.
Oprócz głębokiego katolicyzmu łączą ją z Polską biało-czerwone barwy narodowe, tyle że umieszczone pionowo. Symbolem Malty jest czerwony ośmiokątny krzyż. Symbolizujący osiem boskich błogosławieństw. Czerwony krzyż to spadek po prawie 300-letniej obecności zakonu rycerskiego św. Jana zwanymi później od miejsca swojej siedziby Kawalerami Maltańskimi. Oczywiście rodzi to nieprzyjemne skojarzenia z zakonem rycerskim, który z kolei przybrał za swój symbol czarny krzyż i osiadł w znacznie chłodniejszym klimacie (na marginesie nadal istniejący i mający swoją siedzibę w Wiedniu). Maltańczycy inaczej zresztą niż Polacy kojarzą swój zakon, który uczynił dla tej wyspy bardzo wiele dobrych i pożytecznych rzeczy. To dzięki działalności kawalerów zakonu św. Jana do dziś krzyż maltański jest kojarzony z niesieniem pomocy na morzu (i nie tylko).
Religia - Kolejne podobieństwo to głęboka religijność. Dzieje apostolskie głoszą, iż święty Paweł rozbił swój statek u wybrzeży Malty. Ale to dopiero kawalerowie maltańscy zakorzenili na dobre katolicyzm. Na małej wysepce istnieje ponad 365 kościołów katolickich, po jednym na każdy dzień roku. Chyba tylko na Malcie można wysłuchać mszy św. w rzymsko-katolickim kościele po... arabsku! No, może to lekkie uproszczenie, ale maltański jest językiem semickim i składa się w około 60% z arabskiego, reszta to mieszanina włoskiego, angielskiego i francuskiego. Drugim językiem oficjalnym jest angielski.

Valletta

Valletta, the capital city of Malta, is built on the northern half of the Sciberras peninsula, which separates the Grand Harbour from Marsamxett Harbour. The city is completely surrounded by fortifications and covers an area that is 900 meters by 630 meters The street plan is based on a more or less uniform grid. Republic Street divides one side of the city from the other and runs from Fort St. Elmo to the City Gate. Many of the streets that run parallel to Republic Street fall steeply as you get closer to the tip of the peninsula. Transverse street begin as flights of stairs at each end. The stairs do not conform to normal dimensions since they were constructed so as to allow knights in heavy armour to be able to climb the steps. The steps contributes towards the uniqueness of Valletta. Any irregularities that occur in the streets grid were imposed on it by the lie of the land and the need to have unhampered communications around the circuit of the fortifications.

Valletta was the brainchild of Grand Master Jean de la Valette. When the knights agreed, although reluctantly, to make Malta their headquarters, de la Valette quickly realized that they needed a defensible city to protect the island against the Turkish hordes that had driven them out of Rhodes and had followed them all the way to Malta. At the Grand Master's request, the Pope sent his own architect and Michelangelo's assistant, Francesco Laparelli, to Malta to help with the building of Valletta. Arriving in Malta on December 28th, 1565, he had the plans for the city drawn within three days. On March 28th, the new city was officially born. The inauguration ceremony was held on the site of the Porta Reale (the site of the entrance gates to Valletta) and the city was christened Valletta after the Grand Master. The bastions surrounding the city are impressive indeed but were never tested. Perhaps the Turkish generals realized that they were no match against the fortified city. The Grand Harbour is virtually lined with a string of bastions. Fort Sant' Elmo and Fort Ricasoli (the largest fort in the Commonwealth) protect the entrance to the harbour. Fort St. Angelo and the walls of Birgu and Senglea across the harbour shield its flank. The Grand Master died before the city was finished.

Towards the end of 1568, the Maltese architect and engineer, Gerolamo Cassar, took charge of the building of the city when Laparelli left for active service in Crete, where he died. Cassar and Laparelli laid out the street plan for the city. The first building that went up in the city is the Church of Our Lady of Victory, which commemorates the lifting of the Great Siege. Cassar designed all the auberges, the Magisterial Palace, the Conventual Church of St. John, the parish church of St. Paul, the churches of St. Mary of Porto Salvo, Carmine, St. Augustine and St. Mary of Jesus, and numerous other buildings and houses for the members of the order. Cassar died in 1586.

The gateway to Valletta was originally dedicated to St. George. It later became known as Porta Reale and eventually Kingsgate. The original gate was demolished in 1964 when the bridge that connected Valletta to Floriana was widened.