Wydział w latach Polski Ludowej

4.3. LATA PRZEOBRAŻEŃ WYDZIAŁU W POLSCE LUDOWEJ

 

Już w lutym 1945 r. uruchomiono wspólny Wydział Elektro-Mechaniczny Politechniki Warszawskiej z tymczasową siedzibą w Lublinie, na który w niedługim czasie zgłosiło się 415 studentów, a kilku z nich zdało nawet egzamin dyplomowy.
Tymczasem w Warszawie czyniono usilne starania o uruchomienie
Uczelni i podjęli to prace przygotowawcze, ale zgłaszających się na Wydział Elektryczny studentów kierowano do Politechniki w Lodzi i w Gdańsku. Również część kadry naukowej skierowano do Lodzi. Upór pozostałych pracowników i studentów doprowadził do decyzji zezwalającej na reaktywowanie w Warszawie wszystkich wydziałów Politechniki jeszcze w 1945 r. Uroczysta inauguracja roku akademickiego 1945/194ó w dniu 10.01.194ó r. stała się aktem symbolizującym powrót na swoje miejsce podnoszonej z gruzów Uczelni. Przy odbudowie Gmachu Elektrotechniki pomoc okazało Ministerstwo Poczt i Telegrafów oraz Państwowy Instytut Telekomunikacji, a przy odbudowie Hali Wysokich Napięć - Ministerstwo Przemyślu i Handlu.
Zajęcia na Wydziale Elektrycznym, którego odbudową i organizacją kierował prof. Janusz Lech Jakubowski, podjęto pod koniec 1945 r., przy dość zasadniczych zmianach kadrowych spowodowanych stratami wojennymi. W ciągu kilku miesięcy zaangażowano: 11 profesorów, 5 zastępców profesorów, 30 pracowników prowadzących wykłady zlecone oraz 38 adiunktów i asystentów. W składzie tym było tylko 12 pracowników z lat przedwojennych,  a mianowicie: Bolesław Dubicki, Janusz Groszkowski, Janusz Lech Jakubowski, Witold Kotowski, Roman Podoski, Witold Po­ gorzelski, Józef Roliński, Stanisław Ryżko, Tadeusz Schwartz. Włodzimierz Szumilin, Kazimierz Zarankiewicz i Konstanty Zórawski.

Wobec znacznych trudności zarówno kadrowych, jak i wyposażeniowo-lokalowych nie mogły wchodzić w rachub zasadnicze zmiany programowe. Zdecydowana więc początkowo przyjc1c programy nauczania zbliżone do przedwojennych i zachować podobny układ specjalizacji. W stosunku do roku akademickiego 1938/1939 z programów zniknę ły przede wszystkim przedmioty sekcji wojskowych (ze względu na projekty utworzenia odrębnej Wojskowej Akademii Technicznej) i nastąpiło przemieszczenie niektórych przedmiotów w czasie. W programie ogólnym (dla pierwszych dwóch lat) na rok akademicki 194ó/1947 nie przewidziano laboratorium podstaw elektrotechniki i oświetlenia elektrycznego. Natomiast wprowadzono dodatkowo wstęp do elektrotechniki (kolejne prelekcje profesorów), maszynoznawstwo ogólne (Tadeusz Lewicki), budownictwo ogólne (Edmund Szczepaniak, później Bolesław Mayzel) i język rosyjski. Połączono też we wspólny przedmiot kreślenie techniczne i geometrii wykreślną (Stanisław Wocjan). Na oddziale Prądów Silnych wprowadzono lub wyodrębniono w ciągu kolejnych 3 lat (do 1948 r.) następujące przedmioty projektowanie sieci elektrycznych (Włodzimierz Szumi­ lin,) statyk sieci elektrycznych (Bolesław Mayzel), elektrotechnik w rolnictwie (Piotr Modrak), bezpieczeństwo i higien pracy (Teofil Mankiewicz), elektronik (Witold Majewski), grzejnictwo elektryczne (Tadeusz Schwartz), zwarcia i zabezpieczenia (Stanisław Szpor, później Stanisław Koliczykowski), miernictwo wysokonapięciowe wraz z laboratorium (K. Drewnowski), oświetlenie elektryczne (Tadeusz Oleszyński) obróbk metali (Ludwik Uzarowicz), elektrownie wraz z projektowaniem (Roman Podoski później Stanisław Koliczykowski), przyrządy miernicze wraz z projektowaniem (Bolesław Jabłoński), a ponadto w grupie przedmiotów obieralnych napęd elektryczny (Roman Podoski), laboratorium techniki wysokich napięć (Kazimierz Drewnowski), encyklopedii technik (Henryk Kuhn), gospodarkę elektryczną (Roman Podoski), maszyny elektryczne wraz z konstrukcją, projektowaniem i laboratorium (Bolesław Dubicki), miernictwo oświetleniowe (Tadeusz Olesiński), prostownik (Zygmunt Figurzyński), kolejnictwo elektryczne wraz z projektowanie oraz komunikację miejską (Roman Podoski) i organizacja wytwórczości fabrycznej wraz z organizacja i prowadzeniem przedsiębiorstw (Zygmunt Zbichorski). Student rejestrowany na IV rok obierał kierunek dyplomowy (tabl. 4.3) i zgłaszał się do właściwego profesora, który zalecał mu wybór przedmiotów obieralnych i przyjmował go pod szczególną opiekę w zakresie swego działu.

W roku 1948 wprowadzono nowy system studiów. Od tego czasu następowały na Wydziale Elektrycznym dość cz ste zmiany zarówno w strukturze i programach studiów, jak i w układzie specjalizacji. ilustrują tablice 4.3 i 4.4. W myśl koncepcji z 1948 r. studia zostały zróżnicowane na akademickie i zawodowe w systemie dwustopniowym, obejmujący 3,5-letnie studia inżynierskie I-stopnia z semestralną praktyką dyplomową oraz 2-letnie studia magisterskie, kończące się pracą dyplomową . Studia magisterskie miały umożliwiać najzdolniejszym absolwentom studiów inżynierskich uzyskanie stopnia magistra.
Nowy program, który w roku akademickim 1948/1949 obowiązywał ty ko I rok studiów (na latach. wyższych realizowano program dotychczasowy) spowodował wzrost obciążenia studentów. Sięgało ono 50 godzin tygodniowo, przy nieznacznej różnicy w doborze przedmiotów i ich treści w stosunku do programu poprzedniego. Wynikało to z tradycyjnej dążenia do przekazania studentom maksimum teoretycznego materiał jednak w krótszym czasie. Wykłady w dalszym ciągu obejmowały ok. ó0 ogólnej liczby zajęć. Narzucono ostre rygory, które od 1950 r. były bardzo ścisłe, niemal w sposób szkolny przestrzegane. Obowiązywała obecność na wszystkich zajęciach oraz terminowe odrabianie ćwiczeń i zdanie egzaminów pod sankcją skreślenia z listy studentów lub w najlepszym przypadku skierowania na powtarzanie roku. Dla zapewnienia roli wprowadzono tzw. system opiekuńczy nad 30-osobowymi grupami studenckimi i poszczególnymi latami studiów. Wskutek tych zabiegów wzrosła wprawdzie sprawność studiów do ponad ó0%, ale była to sprawność formalna i nastąpiła kosztem jakości nauczania. Wśród studentów zaczęła zanikać samodzielność myślenia i działania.

 
W 1950 r. wprowadzono nowe przedmioty szkolenie wojskowe z dwoma obozami wakacyjnymi, wychowanie fizyczne i podstawy marksizmu-leninizmu. Rok ten był również przełomowy dla Wydziału Elektrycznego z uwagi na zmianę jego struktury. Wydzielono bowiem z niego formalnie Oddział Prądów Słabych i Fizyki Stosowanej, tworząc samodzielny Wydział Łączności . Wydział Elektryczny obejmował od tego czasu dotychczasowych Oddział Prądów Silnych. Mimo formalnego podziału, zajęcia na niższych rocznikach odbywały się nadal wspólnie. Rzeczywisty podział nastąpił w rok później. Nie doprowadziło to jednak do istotnej zmiany w liczbie studentów, gdyż w tym samym czasie (1951 r.) doszło do fuzji Politechniki i Szkoły Inżynierskiej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda i studenci tej szkoły powiększyli stan obu rozdzielonych Wydziałów. Kierownictwo dziekanatu przejęła w 1951 r. od Aleksandry Mączkowej - Jadwiga Walewska-Grądziel.
W związku z przyłączeniem w 1951 r. Szkoły Inżynierskiej Wawelberga i Rotwanda do Politechniki Warszawskiej, część Kadry tej Szkoły, nie mając tytułów naukowych, nie weszła w skład Rady Wydziału Elektrycznego PW. Wielu pracowników miało jednak znaczny dorobek dydaktyczny w dziedzinie nauczania elektrotechniki, jak np. Włodzimierz Kotelewski, Gustaw Hensel, Jan Kadecz, Kazimierz Krulisz oraz Ludwik Uzarowicz [31a].
W okresie powojennym Wydział Elektryczny cieszył się dawną popularnością. Liczba kandydatów na jedno miejsce niejednokrotnie była większa od 3. Oficjalną formą selekcji był pisemny egzamin konkursowy z matematyki, fizyki i kierunku studiów, a od 1950 r. dodatkowo egzamin ustny z nauki o Polsce i świecie współczesnym. Nieoficjalnie jednak o przyjęciu na studia decydowała opinia o kandydacie. Nieraz zdolni i dobrze przygotowani kandydaci nie byli przyjmowani, gdy tymczasem dla słabych, ale cieszących się poparciem organizowano dodatkowe egzaminy poprawkowe. Inną formę forsowania uprzywilejowanych kandydatów wśród rzeczywiście uzdolnionych maturzystów stanowił wprowadzony w 1950 r. tzw. dyplom przodownika nauki i pracy społecznej. Przedstawiony system selekcji, przynoszący niewątpliwie straty moralne i społeczne został uzdrowiony po 1956 r. Egzamin konkursowy odzyskał należytą rangę i był zdawany z matematyki i fizyki, a od 1962 r. również z języka obcego. Ponowne odchylenie od konkursowego systemu przyjęć, chociaż w łagodniejszej formie, narzucono w 19ó8 r. przez wprowadzenie punktacji za pochodzenie społeczne i reaktywowanie dyplom "przodownika nauki i pracy społecznej". W trosce o właściwy dobór kandydatów Wydział włączył się od 1951 r. do podjętej przez Uczelnię corocznej akcji informacyjnej dla maturzystów, zaznajamiając ich ze specyfiką kierunku studiów i niezbędnymi predyspozycjami do jego wyboru.
Wprowadzony w 1948 r. dwustopniowy system studiów wraz z narzuconymi rygorami został w 1952 r. poddany krytyce, która doprowadziła do przedłużenia kursu inżynierskiego (dla rocznika 1951 i następnych) do 4 lat z równoczesną zamianą praktyki dyplomowej na pracę dyplomową. Jednocześnie przedłużono czas trwania pierwszego semestru, który w latach 1952-1954 rozpoczynał się od 1 września i miał na celu ułatwienie studentom adaptacji do studiów. Mimo przedłużenia studiów inżynierskich, rekrutacja na kurs magisterski następowała po 7 semestrach.
Studenci ci wykonywali pracę dyplomową na XI semestrze. W miejsce dotychczasowych kierunków studiów, począwszy od V semestru studiów inżynierskich i na studiach magisterskich, wprowadzono 11 sekcji (tabl. 4.3).
Pierwsi absolwenci studiów inżynierskich I-stopnia w liczbie ok. 20% oraz absolwenci innych Uczelni, w których nie było odpowiednich sekcji, rozpoczęli w 1952 r. 2-letni kurs magisterski. Równocześnie upływał termin zakończenia studiów przez studentów, który je rozpoczęli przed 1948 r. Opóźnieni mieli możność poprzestania na dyplomie inżynierskim,
realizowanym na Wydziale od 1950 r. w formie tzw. kursu przyśpieszonego, opartego na indywidualnie ustalonych programach.
W roku 1954 skasowano studia dwustopniowe, zastępując je 10-semestralnymi jednolitymi studiami magisterskimi. Programy tych studiów opracowano na konferencji programowej wyższych szkół technicznych w Polanicy. Uwzględniając dotychczasowe doświadczenia, ograniczono obciążenie studentów do 30 godzin tygodniowo. Ponownie przemianowano sekcje na kierunki, ograniczając ich liczbę do 8 (tabl. 4.3). Podział na kierunki następował po III roku studiów, przy czym część przedmiotów — semestrów VII i VIII — prowadzono wspólnie dla całego roku. Semestr IX w całości przeznaczony był na przedmioty kierunkowe i specjalnościowe, a semestr X na pracę dyplomową. Z ogólnej liczby ok. 4900 godzin na przedmioty kierunkowe przypadało ok. 900 godzin, w tym na specjalności od 225 do 540 godzin.
Wbrew pozorom, przejście na studia jednolite nie sprzyjało uzyskaniu wysokiego poziomu kształcenia. Przy niezbyt skutecznej selekcji duża liczba studentów dochodziła do dyplomu magisterskiego. Nastąpiło rozluźnienie formalnej dyscypliny studiów. Sztywny system dwu sesji egzaminacyjnych zastąpiono systemem semestralno-przedmiotowym z podziałem egzaminów na zdawane w sesji i w ciągu semestru (ze względu na dużą ich liczbę, dochodzącą do 11 rocznie). Ta obiektywnie pozytywna zmiana wymagała dużego poczucia odpowiedzialności i samodyscypliny studentów, do czego większość z nich nie była przygotowana. Tym bardziej, iż na tle ogólnych stosunków zaczęła zanikać motywacja społeczna
studiowania. Następował wzrost odsiewu studentów i narastało zjawisko powtarzania poszczególnych lat studiów. Widoczna była konieczność przygotowania nowej reformy procesu dydaktycznego.

Tymczasem w 1958 r. zlikwidowano studia dwustopniowe. Studenci kursu inżynierskiego mogli zdawać egzamin dyplomowy do końca roku, a opóźnieni studenci kursu magisterskiego przeniesieni zostali na studia jednolite. W tym samym czasie uruchomiono na Wydziale wieczorowe studia magisterskie dla inżynierów pierwszego stopnia, które wraz z prowadzonymi już od 1955 r. (na mocy Ustawy o szkolnictwie wyższym z roku 1951) zaocznymi 4-letnimi studiami magisterskimi dla pracujących dawały im możność zdobycia dyplomu magisterskiego bez przerywania pracy zawodowej. Pierwsze z tych studiów kontynuowano do 19ó9 r., drugie zaś przeniesiono w 19ó0 r. z Politechniki do Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej, przy czym na Wydziale Elektrycznym pozostali nadal studenci od trzeciego roku wzwyż. Do roku 19ó7 nie istniały natomiast na Wydziale Elektrycznym w ogóle inżynierskie studia zawodowe (dla pracujących), mimo iż wydana w 1958 r. Ustawa o szkolnictwie wyższym przewidywała możliwość tworzenia takich studiów. Podjęto je dopiero w wyniku przyłączenia Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej (WSI) do Politechniki. Nastąpiło to w dwu etapach. Najpierw przyjęto roczniki starsze od trzeciego wzwyż, a dopiero po 2 latach roczniki pozostałe, dla których na ten czas utworzono Studium Ogólnotechniczne, wspólne dla kierunku elektrotechniki i chemii. Warto nadmienić, iż przez cały poprzedni czas istnienia WSI korzystała ona zarówno z bazy laboratoryjnej Wydziału, jak i z jego kadry naukowo-dydaktycznej.
Wzmiankowane powyżej przygotowania do nowej reformy procesu dydaktycznego podjęto z początkiem lat 60-tych i zbiegły się z reorganizacją struktury katedralnej Wydziału. Powszechnie uznawano za niezbędne przywrócenie warunków, w których możliwe byłoby kształtowanie umiejętności samodzielnego myślenia, opanowanie metod pracy badawczej, wyrobienie uporu w pokonywaniu trudności oraz zdobycia umiejętności kierowania i współpracy z zespołami ludzkimi. Oznaczało to z jednej strony potrzebę pogłębienia przedmiotów podstawowych kosztem przedmiotów specjalizujących, przy rezygnacji z materiału o charakterze encyklopedyczno-historycznym i katalogowym oraz ściślejszego powiązania przedmiotów specjalistycznych z podstawowymi przedmiotami technicznymi i matematyczno-fizycznymi, z drugiej zaś — podniesienie rangi praktyk przemysłowych, zmniejszenia udziału wykładów i ćwiczeń audytoryjnych na korzyść seminariów i laboratoriów oraz rozszerzenia zakresu przedmiotów społecznych, zwłaszcza socjologii przemysłu. W założeniach podniesiono ponadto koncepcję powrotu do dwu typów studiów zawodowych inżynierskich i jednolitych magisterskich, jednakże z zastrzeżeniem, że studia te mają być prowadzone równolegle. Zgodnie z tą koncepcją, studia zawodowe miały zapewnić dobre przygotowanie absolwentów do racjonalnego wykonywania konkretnych zadań technicznych, natomiast

studia magisterskie miały profilować bardziej  uzdolnionych studentów w kierunku teoretycznym, niezbędnym do pracy nad rozwojem techniki i przy rozwiązywaniu trudnych zagadnień technicznych.
Projekt zmian w zakresie studiów magisterskich przygotowała na Wydziale, powołana w 1962 r., Komisja Programowa. Postulowano ograniczenie tygodniowej liczby godzin zajęć, objęcie co najmniej 6 semestrów programem wspólnym dla całego Wydziału przy pozostawieniu na specjalności nie więcej niż 900 godzin (w tym na specjalizacje 300 godzin) oraz wprowadzenie 1I-semestralnego cyklu studiów. Dość kontrowersyjną sprawę stanowiły praktyki studenckie, co wynikało z niezadowalających rezultatów w ich dotychczasowym systemie. Poprawy istniejącego stanu poszukiwano, wzorem Wydziału Mechanicznego-Technologicznego, poprzez wprowadzenie semestralnej praktyki na pierwszym roku studiów, co uzasadniało przyjęcie 11-semestralnego ich cyklu. Praktyka taka została wprowadzona na Wydziale Elektrycznym w roku akademickim 1962/1963, ale już pierwsze jej rezultaty wzbudzały zastrzeżenia i Ministerstwo zdecydowało ją zawiesić. Mimo to, była ona kontynuowana na Wydziale Elektrycznym jeszcze przez kilka lat.

Wprowadzenie praktyki semestralnej wymagało modyfikacji istniejącej siatki godzin, w której przewidziano, równolegle z praktyką, 8 godzin zajęć tygodniowo w celu ułatwienia młodzieży adaptacji do studiów.
Wykłady prowadzono w dwu strumieniach.

Nowe siatki ustalił Zespół ministerialny na Konferencji w Międzyzdrojach w 1963 r. i obowiązywały od 1964 r. Maksymalny czas pracy tygodniowej studenta, określony na ó0 godzin, obejmował nie więcej niż 34 godzin zajęć w Uczelni. Resztę przeznaczono na pracę domową. Na podstawowe przedmioty teoretyczne zarezerwowano 25% ogólnej liczby zajęć.
W dalszym ciągu podstawową formę kształcenia miały stanowić wykłady oraz ćwiczenia audytoryjne, laboratoryjne i projektowe, przy czym udział wykładów w ogólnej liczbie zajęć ograniczono do 45%. Akceptowano podział roczników na dwa strumienie wykładowe, 25-osobowe grupy ćwiczeniowe oraz zdecydowanie mniejsze grupy projektowe, a zwłaszcza laboratoryjne. Podział na specjalności (tabl. 4.3) następował po trzecim roku studiów i poprzedzony był objaśnieniem studentom specyfiki poszczególnych specjalności. W objaśnieniach brała udział duża grupa pracowników Wydziału, co ilustruje rys. 4.6. Ograniczono też liczbę egzaminów do 8 rocznie. Na wykonanie pracy dyplomowej przewidziano od ó00 do 900 godzin. Jako zalecaną jej tematykę wskazano badania laboratoryjne, projekt urządzenia, konstrukcję aparatury badawczej itp. Określono również zakres egzaminu dyplomowego, który powinien obejmować obronę pracy i wykazanie wiadomości z przedmiotów głównych specjalizacji i z podstawowych przedmiotów technicznych. Oprócz wzmiankowanej praktyki semestralnej ustalono dwie 6-tygodniowe praktyki wakacyjne po trzecim i po piątym roku studiów. Program ten był wprowadzany sukcesywnie na coraz to wyższym roku. Działająca na Wydziale Komisja Programowa opracowała siatkę przejściową dla starszych roczników, która na mocy Uchwały Rady Wydziału obowiązywała do 1969 r.

W związku z ograniczeniem roli wykładów w procesie dydaktycznym powstała konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na zapewnienie pomocy dydaktycznych, zwłaszcza brakujących podręczników i skryptów oraz na odpowiedni rozwój bazy laboratoryjnej odgrywającej od początku ważną rolę w procesie dydaktycznym Wydziału. Realizowane w kolejnych latach plany wydawnicze przyniosły plon w postaci stu kilkudziesięciu pozycji zarówno w zakresie podręczników przedmiotów podstawowych, jak i specjalistycznych. Rozwój bazy laboratoryjnej hamowany był z jednej strony przez ograniczenie finansowe na zakup i budowę aparatury, z drugiej zaś przez nadzwyczaj trudne warunki lokalowe Wydziału. Wydział należy w Politechnice Warszawskiej do najuboższych lokalowo. Powierzchnia przy-padająca na 1 osobę nie przekracza kilku metrów kwadratowych. Prowadzone od lat starania o budowę nowego gmachu nie przyniosły pozytywnego rezultatu. Mimo to, dzięki dużemu wysiłkowi kadry naukowo-dydaktycznej i przy znacznym zagęszczeniu pomieszczeń poszczególnych katedr, a następnie instytutów, rosła liczba nowych stanowisk i laboratoriów dydaktycznych, Niektóre z nich zorganizowano poza Politechniką, np. w elektrowniach, zakładach energetycznych i w instytutach resortowych. W ten sposób wynosząca na początku lal ó0-tych liczba 38 prowadzonych na Wydziale laboratoriów dydaktycznych wzrosła w ciągu 15 lat do 81. Przykładowe stanowiska i fragmenty laboratoriów poszczególnych instytutów zilustrowano na rys. 4.7-4.19.

Kolejne zmiany programowe, realizujące poprzednią równoległych rodzajów studiów: zawodowych i magisterskich, nastąpiły w roku akademickim 1968/1969.

Zlikwidowano praktykę semestralną na pierwszym roku studiów, wprowadzając 10-semestralny cykl kształcenia na studiach magisterskich. Dla studiów inżynierskich przyjęto 8-semestralny cykl kształcenia. Na studiach inżynierskich wyodrębniono 7 specjalności: aparaty elektryczne, maszyny elektryczne, automatykę, elektroenergetykę, elektrotechnikę przemysłową, miernictwo elektryczne i trakcję elektryczną. Podział na specjalności, z wyjątkiem automatyki i miernictwa, następował po drugim roku studiów. Automatyka i miernictwo miały odrębny program, począwszy od semestru IV. Wykłady prowadzono systemem lekcyjnym (bez ćwiczeń audytoryjnych), stąd znaczna ich przewaga ilościowa nad ćwiczeniami projektowymi i laboratoryjnymi, osiągająca 66% ogólnej liczby zajęć. Program charakteryzowało duże obciążenie studentów, dochodzące do 38 godzin zajęć tygodniowo. Każdy semestr obejmował 1ó tygodni zajęć. Semestr VIII przeznaczony był na 2-godzinne seminaria dyplomowe i na pracę dyplomową.

Studia magisterskie obejmowały 12 specjalności (tabl. 4.3). Podział na specjalności następował na VI semestrze, przy czym w dalszym ciągu występowały przedmioty wspólne, które nie obowiązywały automatyki. Z łącznej liczby 4695 godzin na specjalność przypadało zaledwie 750 godzin. Tygodniowe obciążenie studentów kształtowało się na poziomie 36 godzin. Udział wykładów w ogólnej liczbie zajęć wynosił średnio 50%. Wprowadzona w 1970 r. zmiana struktury Wydziału, związana z likwidacją katedr i powstaniem instytutów, nie pozostawała bez wpływu na proces dydaktyczny. Głównym czynnikiem były tu zmiany kadrowe.

 Rok akademicki 1973/1974 przyniósł dalsze zmiany, które spowodowały, iż na studiach dziennych występowały równocześnie 4 siatki programowe (tabl. 4.4). Podjęto bowiem decyzję o ponownej likwidacji studiów inżynierskich i o skróceniu do 9 semestrów kształcenia magisterskiego według nowego programu, który wprowadzono w 1974 r. W tym czasie istniał jeszcze 11-semestralny kurs magisterski i 5-letni kurs magisterski. Ostatnia rekrutacja studentów na kurs inżynierski odbyła się w 1972 r., a całkowitej jego likwidacji dokonano w cztery lata później, kierując opóźnionych studentów na studia wieczorowe. Pięcioletni kurs magisterski kontynuowano do 1978 r.

W założeniach do programu studiów 4,5-letnich przyjęto obciążenia studentów na poziomie 32, ..., 34 godzin tygodniowo, przy 1ó tygodniach zajęć w semestrze. Ustalono ponadto, że czas pracy własnej studentów nie powinien przekraczać 50% godzin wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych, a czas potrzebny na przygotowanie ćwiczeń audytoryjnych i projektowych nie powinien być większy od liczby godzin przewidzianych w programie na przedmiot. Obligatoryjną pozycję programu stanowiły przedmioty ekonomiczno-społeczne, których wymiar, ustalony przez Ministerstwo, sięgał 30% ogólnej liczby godzin. W odniesieniu do przedmiotów kierunkowych, zwłaszcza specjalizacyjnych położono szczególny nacisk na zajęcia seminaryjne projektowe i laboratoryjno-problemowe kosztem pozostałych zajęć, zwłaszcza ćwiczeń audytoryjnych. Na wykłady przeznaczono 45% ogólnej liczby zajęć. Ograniczono liczbę egzaminów do 5 rocznie. Zredukowano też w sposób zasadniczy liczbę specjalności, zachowując ich podział na specjalizacje w układzie przedstawionym w tabl. 4.3.

Początkowo wprowadzon specjalność nauczycielską, która nie cieszyła się popularnością i w 1977 r. uległa likwidacji. Wprowadzono też specjalizację dodatkową - mikromaszyny.

Podział na specjalności następował po V semestrze. Do V semestru włącznie program byłwspólny dla wszystkich studentów i realizowany w dwu strumieniach. Wykłady z przedmiotów zaliczeniowych bez ćwiczeń audytoryjnych odbywały się w czterech strumieniach. W programie przewidziano, oprócz wprowadzonej w 1969 r. 4-tygodniowej praktyki robotniczej, dwie 4-tygodniowe praktyki produkcyjne po II i III roku oraz 6 tygodniową praktykę dyplomową.

Niemal od samego początku, studia 4,5-letnie i ich programy stały się przedmiotem ostrej krytyki, Kwestionowano m. in. celowość skrócenia studiów, przeciążenie programowe studentów, zbyt duży udział (ok. 30%) przedmiotów ogólnych społeczno-politycznych. W związku z tym, Wydziałowa Komisja Programowa przystąpiła do prac nad nowym programem. Kilkuletnie dyskusje na jego temat nie doprowadziły jednak do uzgodnienia poglądów. W międzyczasie przywrócono 15 tygodni zajęć w semestrze, a Rada Wydziału na początku 1981 r. zdecydowała przedłużyć studia do 5 lat bez powiększania ogólnej liczby obciążeń.

W związku z istnieniem studiów inżynierskich wprowadzono ponownie magisterskie studia uzupełniające dla pracujących: wieczorowe dla pracowników WSI i nauczycieli w 1972 r. i zaoczne ogólnodostępne w 1975 r. Niezależnie od tego, zdolniejsi studenci dziennych studiów inżynierskich po zaliczeniu 7 semestrów mieli możność od roku 1973 kontynuowania nauki na kursie magisterskim według indywidualnego programu. Programy takie wprowadzono również dla studentów kursu magisterskiego i w połowie lat 70-tych cieszyły się dużym zainteresowaniem. Około 30 studentów Wydziału Elektrycznego korzystało z tej formy kształcenia.

Na przeniesionych do Politechniki Warszawskiej w 1966 r. wieczorowych i zaocznych studiach inżynierskich realizowano programy 4,5-letnie. Kształcenie odbywało się w zakresie specjalności: automatyka, miernictwo elektryczne, elektroenergetyka i elektrotechnika przemysłowa. W roku akademickim 1969/1970 wprowadzono na obu rodzajach studiów programy 5-letnie \oraz powiększono liczbę specjalności na studiach wieczorowych o aparaty elektryczne i trakcje elektryczną. Program ten obowiązywał na studiach wieczorowych do 1976 r., w którym ponownie wprowadzono program 4,5-letni oraz dokonano zmian w zakresie specjalności, ustalając następujące: elektroenergetyka, budowa maszyn i urządzeń elektrycznych, automatyka i metrologia elektryczna oraz trakcja elektryczna. W programie pierwszych czterech specjalności przewidziano po dwa zestawy przedmiotów wymiennych.

Społeczne zapotrzebowanie na pogłębienie wiedzy inżynierskiej zapoczątkowało z początkiem lat 50-tych rozwój studiów podyplomowych, to pierwsze na Wydziale Elektrycznym uruchomiono w 1952 r. kursy podyplomowe z zakresu techniki izolacji w Katedrze Wysokich Napięć (rys. 4.20). Następnie w roku akademickim 1959/19ó0, przy współpracy z Uniwersytetem Warszawskim, zorganizowano Podyplomowe Studium Energetyki Jądrowej. W cztery lata później zaczęły powstawać kolejno następujące studia podyplomowe: Automatyki Urządzeń Energetycznych i Przemysłowych (19ó4), Trakcji Elektrycznej (19ó8), Elektroenergetycznych Sieci Przemysłowych (1970), Elektrotermii (1970), Budowy i Eksploatacji Wielkich Elektrowni (1973), Elektromaszynowego Przetwarzania Energii (1973), Analizy i Projektowania Systemów Informatycznych w Energetyce (1974), Aparatów Elektrycznych Wysokiego Napięcia (1975), Systemów Informatycznych w Energetyce (1975), Automatyki Układów Napędowych (1976), Energoelektroniki (1976), Kabli i Przewodów (1976), Metrologii Elektrycznej (1976), Urządzeń Elektroenergetycznych w Budownictwie Mieszkaniowym (1977), Ochrony Odgromowej (1977), Komputerowego Sterowania Obiektami Przemysłowymi (1978), Projektowania Aparatury Kontrolno-Pomiarowej (1979).

W 1968 r. powołano studia doktoranckie wspólne dla Wydziału Elektrycznego i Elektroniki, a od 197ó r. prowadzone są samodzielnie przez Wydział pod nazwą Studium Doktoranckie Energoelektryki. Studiami kierowali kolejno profesorowie: Edmund Lipiński, Jan Kożuchowski, Jerzy Owczarek i Szczęsny Kujszczyk. Ponaddto zorganizowane zostały przez Wydział, pod kierunkiem prof. Zdzisława Grunwalda, studia doktoranckie w Lublinie, oraz pod kierunkiem prof. Jerzego Owczarka - w Kielcach.