Wydział Elektryczny na Politechniki Warszawskiej Prof. dr hab. JANUSZ LECH JAKUBOWSKI

Historia Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej w latach 1915—1952

Od Redakcji
Z okazji 150 rocznicy powstania Politechniki w Warszawie odbyła się 14 grudnia 1970 r. sesja poświęcona Wydzielam Elektrycznemu Elektroniki. Na posiedzeniu tym prof. dr hab. Janusz Lech Jakubowski wygłosił referat poświęcony historii Wydziału Elektrycznego od chwili jego powstania do podziału w 1951.  Na życzenie uczestników sesji referat ten publikujemy.

60-letnią historię Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej można podzielić na 4 okresy:
okres organizacji  międzywojenny,
okres działalności utajonej  okupacyjny,
okres odbudowy  powojenny, do chwili podziału Wydziału na Wydział Elektryczny i Wydział Elektroniki,
okres rozbudowy, modernizacji  trwający obecnie.
Moim zadaniem jest przedstawienie w wielkim skrócie historii trzech pierwszych okresów obejmujących łącznie 36 lat.
Historia Wydziału Elektrycznego została opracowana w ostatnich latach dwukrotnie: w 1975 i 1976 r. Mam tu na myśli wydawnictwo Politechniki Warszawskiej pt. „Wydział Elektryczny” zainicjowane przez organizację partyjną i kierownictwo tego Wydziału oraz wydawnictwo Stowarzyszenia Elektryków Polskich pt. „Historia elektryki polskiej”. Oba te opracowania uzupełniają się, gdyż każde kładzie większy nacisk na inny okres historii Wydziału. -
Pierwsze wydawnictwo zajmuje się głównie okresem rozbudowy zaczynającym się w 1951 r. Niniejsze opracowanie stanowi do pewnego stopnia jego uzupełnienie, jeśli chodzi o okres przedwojenny i okres odbudowy.
Rozdział w wydawnictwie SEP pióra mgr Wilhelma Smoluchowskiego ujmuje obszerniej historię przedwojenną, przy czym podstawą jego jest bogaty materiał faktów i statystyki. Pozwała mi to na przypomnienie w pierwszej części niniejszego referatu tylko najważniejszych zdarzeń natury organizacyjnej z okresu przedwojennego, a skupienie się na sylwetkach ludzi, którzy stworzyli Wydział.
Pierwszy rys historyczny Wydziału Elektrycznego podał prof. Mieczysław Pożaryski w „Księdze Pamiątkowej” Politechniki Warszawskiej za lata 1915-1925. To bardzo syntetyczne ujęcie, łącznie z monografiami poszczególnych katedr zawartymi w „Księdze Pamiątkowej”, stanowi główne źródło historii pierwszego dziesięciolecia Wydziału.
Prof. Mieczysław Pożaryski był jednym z głównych organizatorów Wydziału. Wniósł on cenne tradycje dydaktyczne Szkoły im. Wawelberga i Rotwanda oraz doświadczenie zdobyte w czasie pracy w charakterze starszego asystenta w rosyjskiej Politechnice w Warszawie. Gmachy tej Politechniki były ufundowane przez Polaków, a wśród słuchaczy wielu było polskich studentów. W polskiej Politechnice nazwisko Pożaryskiego spotykamy w 1918 r. W 1921 r. zostaje dziekanem Wydziału i pełni tę funkcję w ciągu 14 kadencji („wliczając lata okupacji).
Jeszcze wcześniej, bo w 1916 r., w aktach Politechniki zjawia się nazwisko Kazimierza Drewnowskiego jako wykładowcy przedmiotów elektrycznych. Jego koncepcja organizacji wyższych studiów elektrycznych przedstawiona na Zjeździe Techników Polskich w 1917 r. w Warszawie wywarła niewątpliwie decydujący wpływ na strukturę Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. Była to koncepcja bardzo nowoczesna, oparta na znajomości szkolnictwa zagranicznego. Dość nadmienić, że prof. Drewnowski postuluje w niej utworzenie w Politechnice państwowej elektrotechnicznej stacji doświadczalnej na wzór Physikalische Technische Reichsanstalt, Laboratoire Central d’Electilicite lub Bureau of Standards. W programie Wydziału Elektrycznego Drewnowski przewiduje wykłady z tak nowoczesnego przedmiotu, jak technika wysokich napięć.
Z relacji prof. Pożaryskiego w „Księdze Pamiątkowej” wiemy, że powstanie oddzielnego Wydziału Elektrycznego zostało zaplanowane już w 1915 r. i tylko ze względów programowych utworzono na razie wspólny Wydział Budowy Maszyn i Elektrotechniki. Przyczyną tego było wspólne prowadzenie wykładów na pierwszych dwu latach dla obu kierunków i stopniowe uruchamianie kolejnych lat studiów.
Podział Wydziału Budowy Maszyn i Elektrotechniki nastąpił 15 czerwca 1921 r. W ten sposób powstał Wydział Elektrotechniczny, który później, w 1924 r., zmienił nazwę na Elektryczny. Pierwszym dziekanem został prof. Leon Staniewicz, który wkrótce - wobec powołania go na stanowisku rektora Politechniki - przekazał tę godność prof.
M. Pożaryskiemu.
Skład pierwszej Rady Wydziału był następujący:
Mieczysław Pożaryski — prof. elektrotechniki ogólnej
Leon Staniewicz — prof. elektrotechniki teoretycznej
Stanisław Wysocki — prof. urządzeń elektrycznych
Konstanty Żórewski — prof. maszyn elektrycznych
oraz czterech zaproszonych profesorów Wydziału Mechanicznego.
Wkrótce po ukonstytuowaniu się „nowej Rady Wydziału jej skład powiększył się o dwie osoby. W roku akademie

kim 1921/1922 Katedrę Urządzeń Maszynowych objął Antoni Rogiński, a Katedrę Fizyki Doświadczalnej — Mieczysław Wolfke. W raku akademickim 1922/1923 na Katedrę Elektrotechniki Mierniczej powołano Kazimierza Drewnowskiego, a w 1923/1924 r. na Katedrę Prądów Słabych — Romana Trechcińskiego. W tym samym roku Rada Wydziału przeprowadza pierwszą habilitację inż. Romana Podoskiego, który uzyskał vento legendi z zakresu kolejnictwa elektrycznego.
Podany powyżej skład Rady Wydziału w 1925 r. obejmujący 7 elektryków (wliczając prof. Wolfkego) w latach następnych raczej ustabilizował się. Przetrwał on z pewnymi zmianami do 1939 r. Zmiany te były następujące:
w 1929/1930 r. wchodzi do Rady Wydziału Janusz Groszkowski jako profesor radiotechniki. W 1931 r. umiera profesor Katedry Urządzeń Elektrycznych Stanisław Odrowąż-Wysocki. Wykłady po nim obejmuje najpierw inż. Stanisław Kończykowski, następnie zast. prof. Tadeusz Ciaplicki, a w 1937/1938 r. inż. Adolf Jan Morawski jako profesor i kierownik Zakładu. W 1933 r. przechodzi na emeryturę prof. Leon Staniewicz, a jego Zakład zostaje zlikwidowany. Jest to represja za podpisanie protestu brzeskiego.
Omawiając zespół profesorów-elektryków nie sposób nie wspomnieć o Witoldzie Pogorzelskim. Ten utalentowany dydaktyk-matematyk uczył studentów-elektryków od 1924 do 1949 r., a potrafił pokazać swoim uczniom piękno matematyki. Choć wchodził w skład Rady Wydziału Mechanicznego, diięki swoim badaniom z zakresu teorii elektryczności bliższy mu był Wydział Elektryczny, co często podkreślał.
Stanowisko dziekana w okresie przedwojennym piastowali:
prof. M. Pożaryaki 14 razy (1921—1925, 1934—193S, 1917/1938 do 1944/1945)
prof. R. Trechociński 3 razy (1925—1928)
prof. K. Drewnowski 2 razy (1928/1929 I 1933/1934)
prof. L. Staniewicz 5 razy (1929/1921, 192911930, 1930—1933)
prof. J. Groszkowski 1 raz (1836/1937)
Oprócz profesorów na Wydziale wykładali już w 1925 r. specjaliści z przemysłu, którzy w obecnym układzie mieliby stanowiska profesorów lub docentów. Tak więc Janusz Groszkowski był wykładowcą lamp katadowych i radiotechniki, Jan Obrąpalski - elektrotechniki górniczej i hutniczej (później napędów elektrycznych), a Konstanty Dohrski
- miernictwa teletechnicznego.
W latach 1925—1939 liczba wykładowców przedmiotów zleconych uległa dalszemu zwiększeniu. W spisach wykładów
figurują: Edward Potempski, Bolesław Jakubowski, Feliks Joachim Wiśniewski, Wacław Werner, Józef Pawlikowski, Włodzimierz Kurowski (późniejszy prof. Politechniki Lwowskiej), Jerzy Roman, Jerzy Ignacy Skowroński, Tadeusz Kozłowski, Wilhelm Rotkiewicz, Antoni Krzyczkowski, Henryk Pomirski, Włodzimierz Szumilin, Stanisław Ignatowicz, Kazimierz Kolbiński, Wacław Struszyński, Janusz Lech Jakubowski, Tadeusz Jaskólski, Stanisław Ryżko, Stanisław Kulin.
Po tym krótkim przeglądzie personalnym przejdę do organizacji studiów. Studia początkowo były jednolite, ale w roku akademickim 1924/1925 wprowadzono po półdyplomie, na 3 i 4 roku studiów, Sekcje Prądów Silnych i Prądów Słabych. W 1936/1937 zamiast sekcji utworzono oddziały:
Oddział Prądów Silnych z sekcjami eksploatacyjną, konstrukcyjną i elektrotechniki wojskowej oraz Oddział Telekomunikacji z sekcjami teletechniki, radiotechniki i ich wojskowymi odpowiednikami. Oddziały i sekcje miały różne programy studiów.
Dochodzimy teraz do spraw bardziej istotnych — efektów działalności Wydziału w okresie międzywojennym. Jakościowo były one doskonałe. Absolwenci Politechniki Warszawskiej byli doskonałymi konstruktorami, badaczami i organizatorami przemysłu. Również w okresie wojennym, gdy wielu z nich znalazło się za granicą, dali twórczy wkład w rozwój przemysłu i nauk elektrycznych oraz zyskali wysoką ocenę opinii międzynarodowej.
Wysoki poziom absolwentów Wydziału Elektrycznego był, niestety, okupiony małą ich liczbą. W ciągu 18 lat międzywojenny, począwszy od pierwszej promocji w 1922 r. do 1939 r., liczba absolwentów wyniosła 933, podczas gdy w jednym tylko 1952 r. Politechnikę Warszawską ukończyło 274 magistrów inżynierów-elektryków, a w 1960 r. - 331.
Przyczyny długich studiów i małej sprawności nauczania należy szukać nie tylko w złych warunkach materialnych części młodzieży lub w braku stypendiów, ale głównie w niewłaściwie skonstruowanym programie. Błędem było przede wszystkim zamknięcie oczu na niemożność wtłoczenia materiału odpowiadającego 7 latom studiów w ramy lat 4.

Dezorientowało to i demobilizowało wielu studentów, którzy czasami rzucali studia, nie mogąc dać sobie rady z nimi. Dziś, z perspektywy lat 40, można postawić również dalszą diagnozę: niektórzy profesorowie, wybitni konstruktorzy i praktycy, usiłowali wykształcić swoich uczniów na podobnych do siebie specjalistów i realizowali programy zbyt szczegółowe i pracochłonne. Mam tu na myśli głównie programy kursu maszyn elektrycznych. Zdanie 3 egzaminów z maszyn i wykonanie 2 projektów- było często przeszkodą nie do przebycia dla studentów, a przedłużało studia najmniej o rok.
Przedwojenny Wydział Elektryczny ma duże zasługi nie tylko w zakresie wysokiego poziomu kształcenia inżynierów, ale również w dziedzinie badali naukowych i formowania kadry naukowej. Już w 1925 r. prof. M. Pożaryski pisał:
„Stworzywszy placówki doświadczalnej pracy naukowej, spodziewamy się zachęcić jednostki wybitniejsze do doskonalenia się w swoim zawodzie i do wykonywania prac na stopień doktora. Przewidując, że w niedługim czasie wypadnie przystąpić do nadawania stopni doktorskich młodym inżynierom, Wydział E1ektrycny postanowił przede wszystkim nadać tytuły doktorów honorowych trzem starszym wybitnym elektrotechnikom polskim: Ignacemu Mościckiemu, Karolowi Franciszkowi Pollakowi i Aleksandrowi Rothertowi (20 czerwca 1924 r.)”.
Ignacy Mościcki był specjalistą w zakresie elektrochemii i techniki - wysokich napięć, Karol Pollak — w dziedzinie chemicznych źródeł energii elektrycznej, a Aleksander Rothert — w dziedzinie maszyn elektrycznych.
Tytuł doktora honoris causa otrzymał w 1927 r. również Wilhelm Henrdrik Keesom z Leydy, z którym współpracował w badaniach kriogenicznych prof. M. Wolfke.
Dwa pierwsze normalne przewody doktorskie na Wydziale Elektrycznym przypadają na rok akademicki 1927/1928. Są to doktoraty Janusza Groszkowskiego (z techniki prądów szybkozmiennych) j Józefa Rolińskiego (z fizyki). Dalsze doktoraty przedwojenne (o łącznej liczbie 11) obronili następujący inżynierowie: Samuel Dunikowski, Józef Pawlikowski, Edward Stenz, Stanisław Swor, Feliks Burdecki, Janusz Lech Jakubowski, Stanisław Wachowski, Hilary Dziewulski i Jerzy Ignacy Skowroński. Większość doktoratów dotyczyła dziedziny fizyki (promotor prof. M. Wolfke), cztery - techniki wysokich napięć (promotor prof. K. Drewnowski).
Wydział przeprowadził przed wojną również 11 przewodów habilitacyjnych. Venia legendi otrzymali: inż. Roman Podoski, dr Feliks Joachim Wiśniewski, dr Wacław Werner. dr Jenusz Groszkowski, inż. Jan Obrąpalski, dr Stanisław Landau-Ziemecki, dr Józef Mazur, kandydat nauk matematycznych inż. Józef Pawlikowski, dr Samuel Dunikowski, dr Janusz Lech Jakubowski i inż. Józef Lenartowicz. I tu również występuje -przewaga habilitacji z zakresu fizyki. Nie muszę podkreślać, że zarówno wzmiankowane prace doktorskie, jak i habilitacyjne były na bardzo wysokim poziomie.
Pragnę zaznaczyć, że Wydział kierował się słuszną zasadą: politechnika ma jako główny cel szkolenie kadry przemysłowej - inżynierów i kadry naukowej, a nie zastępowanie biur przemysłowych rozwojowych i konstrukcyjnych. Taka pomoc dla przemysłu powinna być tylko cennym produktem ubocznym, uwarunkowanym możliwościami laboratoryjnymi i potrzebami szkolenia. Poza tym politechnika powinna być ogniskiem badań podstawowych, długofalowych. Osobiście i dziś jestem zwolennikiem tej doktryny.
Po tym krótkim przeglądzie osiągnięć i braków Wydziału Elektrycznego w okresie do 1939 r. pokuszę się o naszkicowanie sylwetek profesorów, członków Rady Wydziału. W roku akademickim 1938/1939 było ich ośmiu (jeśli nie liczyć autora niniejszego opracowania, który był delegatem docentów do Rady Wydziału):
Kazimierz Drewnowski, inż. elektryk, prof. zw. miernictwa eiektrycznego
Janusz Groszkowaki, dr nt., inż. elektryk, prof. zw. radiotechniki
Adolf Morawski, inż. elektryk, prof. nadzw. urządzeń elektrycznych
Roman Podoski, doc. hab., inż. elektryk, prof. tyt. kolejnictwa elektrycznego
Mieczysław Pożaryski, inż. technolog, inż. elektryk, prof. zw. eiektrctechniki ogólnej
Roman Trechciński inż. elektryk, prof. zw. techniki prądów słabych
Mieczysław Wolfke, dr filozofii, prof. zw. fizyki doświadczalnej Konstanty Zórawski, inż. technolog, inż. elektryk, prof. zw.
teorii i budowy maszyn elektrycznych

Na marginesie tego składu nieodparcie nasuwa się refleksja, że jedną z podstaw wysokiego poziomu wiedzy przekazywanej absolwentom było skoncentrowanie dyspozycji programów w rękach tylko 8 osób, które ponadto osobiście przekazywały studentom dużą część materiału nauczania i osobiście sprawdzały jej przyswojenie na egzaminach. Oprócz profesorów byli oczywiście wykładowcy - w roku akademickim 193811939 w liczbie 23; wykładane przez nich przedmioty były koordynowane w ramach zakładów.
Sylwetki, które teraz podam, są oparte częściowo na życiorysach zawartych w Księdze Pamiątkowej Politechniki Warszawskiej 1915—1925, a częściowo na moich wspomnieniach. Wspomnienia te dotyczą okresu począwszy od 1924 r.. gdy jako student wstąpiłem na uczelnię, i obejmują okres, gdy byłem asystentem i docentem. Sylwetki przedstawię w kolejności alfabetycznej.
Prof. Kazimierz Drewnowski (1881—1952) ukończył Wydział Mechaniczny we Lwowie i Wydział Elektryczny w Zurichu, po czym pracował w przemyśle i energetyce w Szwajcarii i Austrii. Do historii Wydziału wpisał się jako utalentowany organizator badań naukowych. Marzył o scentralizowaniu badań przemysłu elektrotechnicznego na Wydziale i częściowo myśl tę zrealizował pod postacią pracowni probierczych „w swoim zakładzie.
Wielką jego zasługą dla Wydziału jest koncepcja budowy Gmachu Elektrotechniki. Zwłaszcza dalekowzroczne było zaprojektowanie wielkiej hali wysokich napięć, która została wykorzystana dopiero po wojnie i obecnie jest w eksploatacji.
Największym wkładem prof. Drewnowskiego do elektrotechniki polskiej jest wprowadzenie do nauczania i do badań nowej dyscypliny - techniki wysokich napięć. Jest on autorem pierwszej polskiej książki z tej dziedziny („Materiały i układy izolacyjne wysokich napięć”, 1927). Jego udział jako wiceprezesa od początku działalności Międzynarodowej Konferencji Wielkich Sieci „w Paryżu (CIGR) zapoczątkował powiązanie polskiej techniki wysokonąpięciowej z techniką międzynarodową. Ze szkoły prof. Drewnowskiego wyszło kilku młodych doktorów i docentów, którzy po wojnie dalej rozwijali tę dyscyplinę xv różnych ośrodkach naukowych kraju.
Jako Rektor Politechniki prof. Drewnowski zostaje w roku 1942 aresztowany przez hitlerowców i wywieziony do obozu w Dachau.
Prof. Adolf Morawski (1895—1941) ukończył Politechnikę Warszawską w pierwszej promocji razem z Januszem Groszkowskim, Stonisławem Kończykowskim i Jerzym Romanem. Po pracy w energetyce objął katedrę w Politechnice Warszawskiej w 1937 r. Niestety, wojna nie pozwoliła mu szerzej rozwinąć planów oparcia nauczania urządzeń elektrycznych na podstawach laboratoryjnych. Siadem jego działalności jest monografia („Sieci elektryczne i współpraca elektrowni” Warszawa 1936 SEP). Zginął jako oficer w obozie w 1941 r.
Prof. Roman Podoski (1873—1954) ukończył politechnikę w Zurichu, po czym pracował przy projektowaniu i budowie trakcji elektrycznej w Zurichu, Kolonii i Katanii. Był pionierem trakcji elektrycznej „w Polsce. Jego dwutomowa książka „Tramwaje i koleje elektryczne” z 1922 r. była odbiciem najnowszych prądów techniki. W Politechnice Warszawskiej przed wojną nie utworzono, niestety, Katedry Trakcji, tak że prof. Podoski, mimo najwyższych kwalifikacji (venia legendi), mógł być tylko profesorem tytularnym i miał ograniczone możliwości działania organizacyjnego. Mimo to wychował pokolenia inżynierów, które później jego idee wprowadziły w życie.
Prof. Mieczysław Pożaryski (1875.—1945) ukończył studia wyższe w Petersburgu jako inżynier-technolog i w Darmstadcie jako inżynier-elektryk. Od 1899 r. przez przeszło ćwierć wieku wykładał elektrotechnikę w Szkole im. Wawelberga i Rotwalda, od 1918 r. prowadził wykłady na Politechnice Warszawskiej. Prof. Pożaryski by1 utalentowanym dydaktykiem. Jego podręczniki elektrotechniczne na poziomie średnim były cenną pomocą również dla studentów politechniki, gdyż wyjaśniały podstawy fizykalne zjawisk nie zawsze dostatecznie omawiane w kursie elektrotechniki teoretycznej.
Prof. Pożaryski był kochany „przez młodzież jak ojciec, który ją rozumie, który jej pomaga, niejednokrotnie wnikając w życie osobiste studentów. Miał wielki autorytet również wśród profesorów, czego dowodem było powierzenie mu na dziewięć kadencji (licząc do wojny) stanowiska dziekana. -
Prof. Roman Trechciński (1882—1944) ukończył Instytut Elektrotechniczny w Petersburgu ze złotym medalem, po

czym pracował w tym mieście dochodząc do stanowiska dyrektora fabryki Ericsson. Obdarzony umysłem wynalazczym zasilał swoimi pomysłami technikę polską i zagraniczną. Swoją wielką Wiedzę przekazywał studentom, stosując własne bardzo skuteczne metody dydaktyczne, zmusz5jąc do aktywnego twórczego uczelnia się, m.in. do samodzielnego odczytywania złożonych schematów.
Prof. Trechciński zginął w czasie Powstania Warszawskiego w 1944 r. na posterunku w Politechnice Warszawskiej.
Prof. Mieczysław Wołfke (1883—1947), doktor Uniwersytetu Wrocławskiego, docent habilitowany Politechniki w Zurichu, w 1925 r. mógł „się poszczycić listą 42 publikacji naukowych z różnych „dziedzin fizyki, między innymi pracami związanymi z własnościami dielektryków w temperaturze ciekłego helu. W dziedzinie kriogeniki odegrał pionierską rolę w Polsce. Studenci znali go najwięcej z książki Zasady teorii ciepła” (1924).
Pros, Wolfke przeniósł tradycje zagranicznych uczelni uniwersyteckich na grunt polski, inicjując liczne przewody doktorskie i habilitacyjne. Akcja ta podziałała katalitycznie na cały Wydział.
W okresie ostatniej wojny prof. Wolfke zapisał chlubną kartę historii walki z okupantem. Brał czynny udział w rozszyfrowywaniu tajnych planów przemysłu, wykradzionych z pracujących dla wroga fabryk.
Prof. Konstanty Zórawski (1874—1956) uzyskał dyplom inżyniera-technołoga w Petersburgu 4 inżyniera-elektryka w Leodium. Po studiach pracował w zakładach Oerlikon koło Zurichu i AEG w Rydze oraz w fabryce maszyn elektrycznych w Rewlu. Jako człowiek przemysłu potrafił szkolić doskonałych konstruktorów, jednak jego pracochłonny system nauczania „opóźniał studia. Z drugiej strony, na dobro prof. Zórawskiego należy zapisać to, że zmuszał studentów do studiów literatury w językach obcych. Obronie często zapomina się, że wartość inżyniera, a tym bardziej naukowca, jest proporcjonalna do liczby języków obcych, które zna.
Przedstawienie sylwetek profesorów Wydziału Ele1ktrycznego muszę uzupełnić wspomnieniami o „dwu profesorach, którzy odeszli z Wydziału przed 1939 r. Są to prof. S. Wysocki i prof. L. Staniewicz.
Prof. Stanisław Odrowąż-Wysocki (1876—1931) był wychowankiem Politechniki w Darmstadcie i zajmował „stanowiska kierownicze w Rosji oraz, w firmach OERLIKON i AEG. Swój Zakład Urządzeń Elektrycznych w Politechnice potraktował od razu kompleksowo, powołując wykładowców kolei elektrycznych, elektrotechniki górniczo-hutnticzej i lamp elektrycznych. W dydaktyce reprezentował pogląd, że politechnika ma kształcić fachowców, którzy mogą od razu stanąć przy warsztacie pracy. Wyrazem tego były na przykład egzaminy z sieci elektrycznych trwające wiele godzin, a polegające na numerycznym opracowaniu zagadnienia, przy czym wolno było „posługiwać się wszystkimi pomocami ja w praktyce inżynierskiej; liczył się tylko prawidłowy wynik numeryczny. Konsekwentnie prof. Wysocki dbał o pomoce naukowe, czego „wynikłem był obszerny podręcznik „Obliczanie przewodów elektrycznych” (1925 r.).
Prof. Leon Staniewicz (1871—1951) ukończył Uniwersytet w Petersburgu, a potem uzyskał dyplom inżyniera-elektryka i doktorat w Instytucie Elektrotechnicznym w tym samym mieście. W swojej długiej karierze dydaktycznej w Rosji doszedł do stanowiska profesora nadzwyczajnego matematyki wyższej w Instytucie Cywilnych Inżynierów w Petersburgu, a potem prorektora i profesora elektrotechniki ogólnej w Instytucie Elektrotechnicznym. W Politechnice Warszawskiej kierował Zakładem Elektrotechniki Teoretycznej. Był autorem podstawowego dzieła „Teoria prądów zmiennych” (1935), w którym położył szczególny nacisk na rachunek symboliczny. Piastował godność rektora Politechniki Warszawskiej w latach 1921/1922 i 1922/1923.
Z przedwojennych członków Rady Wydziału specjalnie nie wspominałem jeszcze o prof. Janusza Groszkowskim. Jest On między nami, pełen sił i energii twórczej, należy więc tylko częściowo do historii. Oba wydziały elektryczne są dumne, że w ich łonie działał i działa Janusz Groszkowski, pionier elektroniki w Polsce i na świecie oraz organizator nauki w skali całego kraju. Wspomnę tylko, że z jego monografii, pierwszej na ten temat, „Lampy katodowe oraz ich zastosowanie w radiotechnice” (1925 r.) uczyły się całe pokolenia nie tylko studentów polskich, ale i zagranicznych, m.in. absolwentów Ecole Superieure d’Electricitóe w Paryżu.

Niezależnie od własnego wkładu koncepcyjnego prof. Goroszkowski przyczynił się do dynamicznego rozwoju radiotechniki i elektroniki na Wydziale, organizując współpracę z Instytutem Radiotechniki, a później Państwowym Instytutem Telekomunikacyjnym, których był organizatorem i w których miał stanowiska kierownicze. Oddziaływanie wzajemne, wymiana myśli technicznej, sprzętu i badaczy były korzystne dla obu partnerów. Analogiczna sytuacja powstała w pierwszych latach po wojnie dla Oddziału Prądów Silnych Wydziału, gdy żył on w sui generis symbiozie z Instytutem Elektrotechniki Ministerstwa Przemysłu.
Na rok 193911940 Wydział zaprojektował akcje rozwojowe:
rozbudowę laboratoriów i utworzenie nowych oraz zwiększenie liczby katedr. Wybuch wojny i okupacja przekreśliły te plany, Przez 5 lat jawna działalność Wydziału była niemożliwa, nurt jej był ukryty, ale nieprzerwany.
Historia podziemnej działalności pracowników Wydziału Elektrycznego w czasie okupacji nie jest jeszcze całkowicie znana. Wiadomo ogólnie, ze w Politechnice prowadzono konspiracyjne prace związane z produkcją radiostacji nadawczych i odbiorczych dla Polski Podziemnej. Historia Elektryki Polskiej SEP w tomie 3 podaje „j...) warsztat montażowy znajdował się w pomieszczeniach Katedry Radiotechniki na terenie Politechniki Warszawskiej, której kierownikiem był prof. Janusz Groszkowski, przy czym również urządzenia Katedry — za wiedzą jej kierownika — byty wykorzystywane do celów konspiracyjnych”.
W pracach tych brali udział Stefan Darecki I Stanisław Ryżko.
„...Bardzo ważny, ze względu na zaplecze naąkowe, byt ośrodek produkcyjny uruchomiony w Zakładzie Fizyki Politechniki Warszawskiej — z wiedzą i przy cennej pomocy prof. Romana Trechcińskiego, który pełnił wtedy funkcje kierownika Zakładu Teletechniki w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej. ... Doradcami technicznymi zespołu wykonawczego byli profesorowie: Stefan Straszewicz, Roman Trechciński i Mieczysław Wolfke oraz adiunkt inż. Stefan Darecki.”
Jak wiadomo, prof. Janusz Groszkowski brał udział w rozszyfrowaniu obwodów elektronicznych rakiet Vi I V2. Mniej znana jest historia niemieckiego radaru. W drugiej połowie wojny w ręce polskiego podziemia wpadły tajemnicze schematy urządzeń elektronicznych. Sprawę tę mam osobiście, gdyż schematy te skierowano do mnie, jednak ich zrozumienie przekraczało moje możliwości. Przekazałem je prof. Groszkowskiemu, który z łatwością domyślił się ich przeznaczenia. Był to radar bardzo prymitywny, na długich falach, z nieudolnymi antenami, notujący na ekranie oscylografu tylko impulsy jako skutek odbicia się fal od samolotu. Z takim radarem Niemcy nie mogli odnosić sukcesów.
Zajmując się tą sprawą nie wiedziałem, że mój kolega Stanisław Kuhn w tym samym czasie pracował jako współautor nad morskim radarem angielskim, a Paweł Nowacki nad radarem lotniczym, oraz systemem nawigacyjnym Gold Senne zmontowanym na wieży Eiffla w Paryżu. W pracach tych w Anglii uczestniczył zespół inżynierów wychowanków Wydziału.
Inny zespół pracowników i wychowanków Wydziału brał udział pod kierunkiem prof. J. Obrąpalskiego w konspiracyjnym opracowywaniu planów elektryfikacji kraju na clkrres powojenny. Do zespołu należeli: Czesław Mejro, Kazimierz Herniczek, Tadeusz Kahl, Andrzej Kamiński, Ryszard Kontkiewicz, Jerzy Kryński, Stefan Kwiatkowski, Karol Przanowski, a z zespołem stale współpracowali:
Czesław Nielubowicz, Włodzimierz Szumilin, Bohdan Walentynowicz, Zygmunt Wierzbowski. Sekretariat tych prac mieścił się rw pokoju B. Walentynowicza w biurach Elektrowni Okręgu Warszawskiego na Placu Napoleona w Warszawie. Analogiczny zespół pracował w Londynie, a wchodzili do niego Paweł Nowacki, Jan Podoski i Wiesław Szwander. Podobne prace w obozach jenieckich były prowadzone z inicjatywy Janusza Gniewiewskiego i Władysława Pawłowskiego.
Okres okupacji i dzieje pierwszego roku odbudowy Wydziału zostały przeze mnie opisane skrypcie 9-9 z 1976 r. Przeglądu Elektrotechnicznego w artykule pt. „Wydział Elektryczny Politechniki Warszawskiej w 1945 r.”. Opracowanie to stanowi integralną część niniejszego artykułu. Dla Czytelnika, który jej nie zna, relacjonuję zdarzenia wzmiankowanego okresu w wielkim skrócie.
W okresie wojny i okupacji na polu chwały spośród pracowników Politechniki Warszawskiej zginęli: dr Samuel Dunikowski, prof. Adolf Morawski, prof. Roman Trechciński inż. Tadeusz Toniszewski, dr Stanisław Wachowski, laborant Henryk Łączyński.
Po oswobodzeniu Warszawy w styczniu 1945 r. Gmach Elektrotechniki i Fizyki, w których mieścił się Wydział, przedstawiał rozpaczliwy obraz. Wszędzie gruzy, spalone stropy, kałuże zamarzniętej wody. Wiatr rozrzucał kartki niedopalonych książek, a miejscami leżały resztki spalonych bezcennych przyrządów.
Pierwszy na gruzach Wydziału zjawił się prof. Mieczysław Pożaryski i od razu 12 kwietnia 1945 r. zwołał Radę Wydziału. Niestety, na następnym posiedzeniu w dniu 22 kwietnia nie był już obecny, gdyż jego organizm wyczerpany pracą dydaktyczną ponad siły w okresie okupacji nie wytrzymał ciężkich warunków w zburzonej Warszawie.
Przed Radą Wydziału, która zebrała się 2 maja w składzie 4 osób (Janusz Groszkowski -prodziekan, Mieczysław Wolfke, Kazimierz Zórawski i Janusz Lech Jakubowski), stanęło zagadnienie być albo nie być Wydziału. Ministerstwo Oświaty zdecydowało, że Wydziału Elektrycznego w Warszawie nie będzie. Jego aktywami były tylko gruzy laboratoriów i sal wykładowych oraz rozproszona po całym kraju i świecie kadra nauczająca. Ale za to na studia czekały rzesze młodzieży ocalałej z pożogi wojennej, które szybko napływały do Warszawy.
Rada Wydziału powzięła ważką decyzję: Wydział zostanie odbudowany, a nauczanie otwarte już jesienią 1945 r. na wszystkich 4 latach studiów. Ta decyzja wymagała wielkiego poświęcenia ze strony Rady. Przed nowym dziekanem doc. Januszem Lechem Jakubowskim, wybranym 2 maja 1945 r., stanęło zadanie jak najszybszego rozszerzenia składu Rady i wciągnięcia w orbitę prac Wydziału jak największego grona pracowników nauki. Zadanie to zostało spełnione dzięki niezwykłej ofiarności profesorów, wykładowców i asystentów, o czym świadczy podany poniżej wyciąg z Kroniki, Spisu wykładów i Składu osobowego Politechniki Warszawskiej na rok akademicki 1945/1946. W spisie tym figuruje prof. R. Podoski, aktywny członek Rady od lipca 1945 r. Prof. K. Drewnowski włączył się do prac Rady dopiero w 1947 r.. gdyż zaraz po wojnie poświęcił się organizolwainiu Ożeo”dka Studiów Wyższych w Brukseli (patrz Przegląd Elektrotechniczny 1975 nr 5 artykuł J. L. Jakubowskiego pt. „Na n.arginesie wspomnień o prof. Kazimierzu Drewnowskim”).

WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY

Profesorowje:

Kazimierz DREWNOWSKI, inżynier, profesor zwyczajny” Miernictwa elektrycznego (Czasowo poza granicami kraju):
Janusz GROSZKOWSKI, dr nauk technicznych, profesor zwyczajny Radiotechniki — Puławska 46.
Janusz Lech JAKUBOWSKI, dr nauk technicznych, profesor nadzwyczajny Techniki wysokich napięć — Igańska I.
Roman PODOSKI, inżynier, profesor zwyczajny Kolejnictwa elektrycznego.
Mieczysław WOLFKE, dr filozofii, mgr. nauk wyzwolonych, profesor zwyczajny Fizyki doświadczalnej — Lwowska 7.
Konstanty ŻORAWSKI, inżynier, profesor zwyczajny Teorii i budowy maszyn elektrycznych.
Docenci etatowi i zastępcy profesorów:
Bolesław JABŁONSKI, inżynier, zastępca profesora Miernictwa Elektrycznego.
Witold KOTOWSKI, inżynier, zastępca profesura Podstaw elektrotechniki.
Dr Witold MAJEWSKI, docent etatowy fizyki elektronowej. Stanisław RYZKO, inżynier, zastępca profesora Podstaw telekomunikacji — Lwowska 7.
Włodzimierz SZUMILIN inżynier, zastępca profesora Sieci elektrycznych.
Witold NOWICKI, dr nauk technicznych, zastępca profesora Techniki przenoszenia.

Prowadzący wykłady zlecone:

Inż. Feliks BŁOCK!, prow. wykł. i ćwicz, zlec. z Linii dalekosiężnych, oraz z urządzeń liniowych.
Inż. Stefan DARECKI, prow. wykł. zlec. z Miernictwa radiotechnicznego oraz wyki. ćwicz zlec. z Urządzeń radioodbiorczych.
lnż. Stanisław JUDYCKI, prow. wykt. I ćwicz, zlec. z Zasad teleetrotechniki.
Inż Stanisław KOWALCZEWSKI, prow. wykł. i ćwicz. zlec. z Teorii maszyn cieplnych.
Inż. Henryk KOZŁOWSKI, prow. wykł. i ćwicz, zlec. z Maszyn elektrycznych III oraz wykl. zlec. z Konstrukcji maszyn elektrycznych.

Inż. Tadeusz LEWICKI (patrz „prow. wykł. złec.” Wydziału Mechanicznego) prow. wyki zlec. z Maszynoznawstwa ogólnego.
Inż. M. ŁAPINSKI, prow. wykł. zlec. z Micrn:ctwa techniks prze noszenia.
Inż. W .MAJEWSKI, prow. wykł. zlec. z Sieci miejskich.
Inż. Czesław MEJRO, prow. wykł. i ćwicz. zlec. z Encyklopedii urządzeń elektrycznych.
Inż. Wiktor MIRKOWSKI, praw. wykł., zlec. z” Planowania sieci. telekomunikacyjnych.
Inż. Piotr MODRAK, prow. wykł. i ćwicz, zlec. z Elektrotechniki w rolnictwie oraz wykł. zlec. z Oscylatorów piezoelektrycznych.
inż. Ansgary MOROZ, prow. wykł. i ćwicz, zlec, z Kotłów i silników cieplnych.
inż. Feliks NOWICKI, prow. wykł. zlec. z Aparatów telefonicznych, ćwicz. zlec. z Laboratorium miernictwa techniki łączenia oraz wykł. i ćwicz, zlec. z Central międzymiastowych.
Inż. Tadeusz OLESZYNSKI, tow. wykł. i ćwicz, zlec. z Oświetlenia elektrycznego.
Inż. Antoni PALCZEWSKI, prow. wykł. i ćwcz. zlec. z Łącznic centrali telefonicznych.
Inż. W. RĄBECKI, prow. wykł. i ćwicz. zlec. z Radiofonii.
inż. Zygmunt RYBICKI, prow. ćwicz, zlec. z Projektowania maszyn elektrycznych.
Inż. Tadeusz SCHWARTZ, prow. wykł. ćwicz, zlec. z Grzejnictwa.
Dr Adam SMOL1NSKI, prow. wykł. i ćwicz. zlec.” z Podstaw telekomunikacji, oraz z Wzmacniaczy i urządzeń małej częstotliwości.
Inż. Janusz STRASZEWICZ, prow. wykł. . ćwicz, zlec, z Części maszyn.
Prof Stefan STRASZEWICZ (patrz „profesorowie Wydz. Inżynierii) prow. ćwicz, zlec. z Matematyki.
Dr Edmund SZCZEPANIAK. prow. wykł. I ćwicz. zlec. z Wytrzymałości materiałów.
Inż. Kornel WESOŁOWSKI (patrz prow. wykł. zlec.” Wydz. Mechanicznego) prow. wykł. i ćwicz. zlec. z Chemii oraz wykł. zlec. z Technológii materiałów.
Stanisław WOCJAN, prow. wykł. i ćwicz, zlec. z Kreśleń techniczoych i z geometrij wykreślnej.

Prof. Kazimierz ZARANKIEWICZ (patrz „profesorowie” Wydz. Inżynierii) prow. wykł. i ćwicz, zlec. z Mechaniki.

Adiunkci i asystenci:

Inż. Leonard BOSK, st. asystent katedry Teorii maszyn cieplnych I kotłów.
Inż. Feliks BLOCKI, adiunkt katedry Techniki przenoszenia. Inż. Roman DYLĄG, st. asystent katedry Mechaniki.
Inż. Józef DOMANUS, st. asystent katedry Urządzeń elektrycznych.
Inż. Stefan DARECKI, adiunkt katedry Radiotechniki.
Inż. Antoni FELTYNOWSKI, st, asystent Zakładu Fizyki.
Inż. Wacław FERANSKI, st. asystent Zakładu Podstaw Elektrotechniki.
Inż. Zygmunt FIGURZYNSKI, st. asystent katedry Kolejnictwa elektrycznego.
Inż. Juliusz GRABOWSKI, st. asystent Zakładu Techniki łączenia.
Inż. Stanisław JUDYCKI, adiunkt Zakładu Techniki łączenia. Ipż. Aleksandra JĘDRZEJEWSKA-NOWICKA, st. asystent
Zakładu Miernictwa elektrycznego i wysokich napięć.
Inż. Janusz KACPROWSKI, st. asystent katedry techniki przenoszenia.
Inż. Juliusz KELLER, st. asystent katedry Radiotechniki.
Inż. Wanda KACPROWSKA, st. asystent katedry Radiotechniki.
Inż. Stanisław KĘDZIERSKI, adiunkt Zakładu Miernictwa elektrycznego I wysokich napięć.
Inż. Henryk KOZŁOWSKI, adiunkt Zakładu Maszyn elektrycznych.
Inż. Marian KĘDZIERSKI, st. asystent Zakładu Techniki wysokich napięć.
Inż. Marian Łapiński, st, asystent katedry Techniki przenoszenia.
Andrzej MYSLICKI, p. o. mi. asystenta Zakładu Podstaw elektrotechniki.
Inż. Czesław MEJRO, st. asystent katedry Sieci elektrycznych. Inż. Zygmunt MACIEJEWSKI, mi. asystent Zakładu Techniki
łączenia.
Stanisław NIEMIRA, p. o. nil, asystenta Zakładu Miernictwa elcktrycznegn i wysokich napięć;
Mgr. Mieczysław OLESZKIEWICZ, adiunkt katedry Matematyki.
Bohdan PASZKOWSKI, mł. asystent katedry Radiotechniki. Inż. Antoni PALCZEWSKI, st. asystent Zakładu Techniki
łączenia.
Stefan PAROWSKI, p. o ml. asystenta katedry Sieci elektrycznych.
Inż. Aleksander POKRASEN, st. asystent katedry Chemij i technologii metali
Inż. Zygmunt RYBICKI, st. asystent Zakładu Maszyn Elektrycznych.
fiz. Henryk RYZKO, st. asystent Zakładu Techniki wysokich napięć.
Inł. Janusz STRASZEWICZ, st. asystent katedry Części maszyn,
Inż. Tadeusz SCHWARTZ, adiunkt Zakładu Techniki wysokich napięć.
inż. Jerzy TELESIŃSKI, st. asystent Zakładu Miernictwa elektrycznego i wysokich napięć.
Mgr. Czesław WACHTL, adiunkt Zakładu Fizyki.
Art. m Stanisław WOCJAN, ml. asystent katedry Kreśleń technicznych.
inż. Józef ZYDANOWICZ, adiunkt katedry Urządzeń elektrycznych.

 

Podany powyżej wykaz wykładowców i asystentów z roku akademickiego 1945/1946, nie mówiąc już o profesorach i docentach, jest wykazem wyjątkowym. Większość wymienionych w nim osób odegrała wybitną rolę nie tylko w odbudowie Wydziału, ale. i później w życiu naukowym i gospodarczym całego kraju. Dość wspomnieć, że na liście znajdują się nazwiska 13 przyszłych profesorów i 8 docentów Oraz 5 członków Polskiej Akademii Nauk. W gronie wykładowców widzimy także inż. Stanisława Wocjana, utalentowanego artystę malarza, twórcę niezapomnianych ilustracji muzyki Szopena.
Okres lat 1945-1952, w którym miałem zaszczyt pełnić funkcję dziekana, można uważać za okres odbudowy. Zakończyło go nr 1951 r. dojście Wydziału do takiego stanu, który umożliwił podział jego na Wydziały Elektryczny i Łączności.
Odbudowa bazy materialnej Wydziału następowała dość szybko dzięki „specjalnemu kontu”, na które, złożyły się dotacje Zjednoczeń Energetycznych i Ministerstwa Poczt i Telegrafów oraz dzięki doraźnej pomocy Instytutu Elektrotechniki (początkowo Instytutu Wysokonapięciowego) i Instytutu Telekomunikacyjnego. W 1947 r. zarówno Gmach Elektrotechniki, jak i Gmach Fizyki zostały w większej części doprowadzone do stanu używalności. W 1946 r. zakupiłem jako dziekan Wydziału w Szwecji cały magazyn sklepu z przyrządami pomiarowymi, a w 1948 r. nabyłem w Stanach Zjednoczonych najnowocześniejsze aparaty pomiarowe, które przywiozłem w 40 skrzyniach statkiem „Batory”. - Większość tych przyrządów, zakupionych z funduszów Instytutu Elektrotechniki, zasiliła laboratoria Wydziału. Jednocześnie zostały przywiezione do Polski cenne dary od Polonu Amerykańskiej pod postacią książek i roczników czasopism, zdobyte dla Politechniki przez zamieszkałego w Stanach Zjednoczonych przedwojennego adiunkta naszego Wydziału inż. Jana Holma Grzybowskiego.
Osiągnięcia naukowe - oprócz prac habilitacyjnych 1 doktorskich - są w okresie odbudowy z natury rzeczy skromne ze względu na ubogą bazę laboratoryjno-badawczą. Świadczą one jednak o dążeniu pracowników nauki do dorównania chlubnym tradycjom przedwojennym. Omawia je książka „Dziesięciolecie Politechniki Warszawskiej w Polsce Ludowej” z 1956 r, Żródło to ujmuje również stan laboratoriów dydaktycznych, który w 1952 r, był już lepszy, bardziej nowoczesny, niż W 1939 r.

W okresie odbudowy należy zanotować dwa posunięcia organizacyjne dużej wagi. Jedno to wprowadzenie w końcu 1947 r. dwustopniowych studiów pod postacią szeregowo: 3-letniego kursu inżynierskiego i 2-letniego kursu magisterskiego. Drugim było włączenie w 1951 r. do Politechniki wielce zasłużonej Szkoły im. Wawelberga i Rotwanda .To drugie posunięcie było konsekwencją pierwszego.
Profesorowie Wydziału Elektrycznego traktowali system dwustopniowy jako rozwiązanie przejściowe, konieczne do szybkiego dostarczenia przemysłowi niezbędnej średniej kadry inżynierskiej. Po spełnieniu tej funkcji po kilku latach system dwustopniowy został zarzucony.
Zdając sobie sprawę z tego, że przyszłość Wydziału zależy od poziomu jego pracowników, Rada Wydziału rozwinęła działalność w zakresie inicjowania i popierania przewodów doktorskich i habilitacyjnych. Należało również odrobić w tej dziedzinie „zaległości z okresu wojny.
W okresie 1945—1952 venia legendi uzyskali: rez. Bolesław Jabłoński, dr Witold Majewski i dr Józef Roliński. Ponadto zatwierdzono stopień docenta dra Ignacego Mateckiego uzyskany w czasie okupacji.
Tytuł doktora uzyskało 16 osób, przeważnie przyszłych profesorów politechnik, z których 10 zostało profesorami na Wydziałach Elektrycznym i Łączności w Warszawie:
Witold Nowicki, Adam Smoliński, Bolesław Dubicki. Andrzej Jellonek, Stanisław Kuhn, Piotr Zagajewski, Bolesław Konorski, Stanisław Ryżko, Jan Podoski. Roman Hampel, Czesław Jaworski, Kazimierz Kopecki, Władysław Latek, Marian Mazur, Andrzej Myśłicki i Tadeusz Schwartz.
Jeszcze przed uruchomieniem przedwojennego programu studiów Rada Wydziału zdawała sobie sprawę z wielkiego rozwoju nauki światowej w ostatnich latach przedwojennych i w czasie wojny. Gdy Wydział nieco okrzepł, opracowano „plan jego rozbudowy strukturalnej, którego realizacja doprowadziła po 7 latach, to jest w 1951 r., do istnienia 28 katedr zamiast 7 przedwojennych i w konsekwencji do konieczności utworzenia dwu oddzielnych wydziałów. Działalność nowych katedr rozpoczynała się zwykle na długo „przed datą ich oficjalnego powołania, a była prowadzona pod postacią wykładów zleconych.
Rozbudowa strukturalna 1 kadrowa była niezbędna jeszcze i dlatego, że Politechnika szeroko otworzyła swoje wrota dla kandydatów na studia, wprowadzając młodzież robotniczą i chłopską. Jest to osiągnięcie całej uczelni, dlatego też nie będę się nim szerzej zajmował. Nadmienię tylko, że wierzę, iż nadejdzie czas, gdy zniknie zmora egzaminów wstępnych, a o kontynuowaniu studiów będą decydowały wyniki pierwszego ich roku. Ale to muzyka przyszłości, okresu. w którym politechnika będzie szkolić tylko kadry na najwyższym poziomie — inżynierów koncepcyjnych. przygotowujących rozwój przemysłu.
Jeszcze w 1945 r. utworzono na wniosek Rady Wydziału 3 nowe katedry: Sieci Elektrycznych. Techniki Przenoszenia Przewodowego, Techniki Wysokich Napięć, które objęli odpowiednio: Włodzimierz Szumilin. Witold Nowicki i Janusz Lech Jakubowski.
Następna inicjatywa należała do Oddziału Telekomunikacji, podzielonego po wojnie na trzy sekcje: Techniki Łączenia i Przenoszenia Przewodowego i Radiotechniki. Na wniosek profesorów tego Oddziału zostały utworzone w 1946 r. cztery nowe katedry: Elektroniki. Techniki Łączenia, Urządzeń Radiotechnicznych, Urządzeń Techniki Przenoszenia.
Katedry te zostały uzupełnione powołaną w 1948 r. Katedrą Radiolokacji. w 1949 r. Katedrą Elektroakustyki, a w 1951 r. Katedrą Konstrukcji Telekomunikacyjnych i Radiofonii i obsadzone odpowiednio przez następujących profesorów, docentów lub zastępców profesorów: Witolda Majewskiego, Stanisława Kuhna, Stanisława Ryżko, Feliksa Błockiego, Pawia Szulkina, Ignacego Maleckiego i Antoniego Kilińskiego.
Poza tym w 1945 r. Katedra Teletechniki przekształciła się w Katedrę Podstaw Telekomunikacji i została objęta przez Adama Smolińskiego.

Wydział miał również zamiar rozwinąć szerzej specjalizację w dziedzinie fizyki technicznej i utworzył Oddział Fizyki Technicznej na razie z jedną Sekcją Elektrotechniki Medycznej (następne sekcje nie zostały nigdy zorganizowane). Na tym Oddziale uruchomiono w 1946 r. Katedrę Radiologii, a w 1947 r. Katedrę Budowy Aparatów Elektromedycznych kierowanych odpowiednio przez Cezarego Pawłowskiego i Stanisława Nowosielskiego.
Oddział Prądów Silnych „początkowo nieznacznie powiększył swój stan posiadania. W 1946 r. powołano oddzielną Katedrę Kolejnictwa Elektrycznego powierzoną Romanowi Podoskiemu, a w 1949 r. Katedry Elektrotechniki Ogólnej, Matematyki Stosowanej, Budowy Elektrycznych Przyrządów Pomiarowych kierowanych odpowiednio przez Jana Straszewicza, Romana Hampla i Bolesława Jabłońskiego. W r. 1943 Katedrę Urządzeń Elektrycznych objął Stanisław Kończyk o”wski.
Rozwój Oddziału Prądów Silnych, podobnie jak Oddziału Telekomunikacji, nastąpił dopiero z okazji podziału Wydziału; w 1951 r. na jesieni powstały Katedry: Elektryczny ”ch Urządzeń Maszynowych, Napędów Elektrycznych, Grzejnictwa Elektrycznego, Techniki Świetlnej, Przyrządów Rozdzielczych, kierowane odpowiednio przez Henryka Knabe. Jerzego Lando, Tadeusza Schwartza, Tadeusza Oleszyńskiego i Jerzego Kryńskiego.
W 1949 r. zmianie uległa obsada Katedry Fizyki. Po śmierci prof. Mieczysława Wolfkego objął ją prof. Wacław Szymanowski. W tym samym roku, po przejściu na emeryturę prof. Konstantego Żórawskiego, Katedrę Maszyn Elektrycznych objął prof. Bolesław Dubicki.
1 października 1951 r. Katedry Oddziału Telekomunikacji i Fizyki Technicznej utworzyły nowy Wydział Łączności, a reszta Katedr nowy Wydział Elektryczny, Przy tej zmianie uległ modyfikacji profil niektórych dawnych Katedr. Tak więc przekształciły się Katedra Podstaw Elektrotechniki na Katedrę Elektrotechniki Teoretycznej, Katedra Miernictwa Elektrycznego i Wysokich Napięć na Katedrę Miernictwa Elektrycznego, Katedra Urządzeń Elektrycznych na Katedrę Elektrowni.
Niezależnie od wymienionych wyżej profesorów, w okresie odbudowy wielkie zasługi dla Wydziału oddali wykładowcy i asystenci, z których wielu otrzymało później tytuły docentów, profesorów, a nawet członków Polskiej Akademii Nauk, Spośród przeszło slo nazwisk zawartych w spisie osobowym 1948/1949 (ostatni spis opublikowany w omawianym okresie) wymienię tylko nazwiska przyszłych profesorów — I to tylko Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej - którzy już wtedy pracowali na Wydziale. Są to: W. Findeisen, Z. Figurzyńskej, T. Kahl, J. Keller, J. J. Kryński, M. Łapiński. B. Mayzel, S. Manczarski, Cz. Mejro, B. Paszkowski, J. Podoski, Z. Rybicki, W. Snuman. Do grona tego należał wówczas przedwcześnie zmarły Zygmunt Skoczyński, późniejszy dyrektor naukowy Instytutu Elektrotechniki, twórca analizatorów sieciowych na Wydziale.
Na początku roku akademickiego 19511952 nowy Wydział Elektryczny składał się z 16 katedr, a Wydział Łączności z 12 katedr. Stan ten był punktem wyjściowym dla startu do okresu modernizacji.
Ofiarna praca setek pracowników: profesorów, wykładowców i asystentów w ciągu lat sześćdziesięciu doprowadziła do obecnego stanu Wydziału Elektrycznego i Wydziału Elektroniki, dawnego Wydziału Łączności. Wydział Elektroniki mieści się w wielkim nowym gmachu, wypełnionym nowoczesnymi laboratoriami, obejmującymi - praktycznie biorąc - całość techniki i technologii elektronowej. Stan ten jednak już nie zaspokaja wciąż rosnących potrzeb związanych z rozwojem nauki I techniki.
Gorsza jest sytuacja obecnego Wydziału Elektrycznego, który wprawdzie dysponuje nowoczesnymi laboratoriami, jak laboratoria automatyki i sterowania, przemysłowa hala wysokich napięć I zwarciownia, ale dusi się w przedwojennym gmachu, niedostatecznym dla jego potrzeb.
Kończąc wyrażam jednak moje głębokie podziękowanie, że dalszy dynamiczna rozwój obu wydziałów elektrycznych jest zapewniony. Gwarantuje go pomoc władz Polski Ludowej i ofiarność wciąż odradzającej się kadry naukowej i nauczającej, pielęgnującej tradycje chlubnej przeszłości.